همایش بین المللی تفسیر «تسنیم»، اثر عظیم علمی و تفسیری حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی، صبح امروز با حضور حضرت آیت الله جوادی آملی، آیت الله آملی لاریجانی، آیت الله اعرافی، حجت الاسلام والمسلمین محمدی گلپایگانی رئیس دفتر رهبر معظم انقلاب، حجت الاسلام والمسلمین سیدحسن خمینی، آقایان سید عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و محسن حاجی میرزایی رییس دفتر ریاست جمهور و جمع دیگری از مسئولین کشوری و لشکری و همچنین علماء، فضلاء، اساتید، طلاب و دانش پژوهان در سالن همایش های مدرسه دار الشفاء در قم برگزار گردید.

در پایان این همایش نکوداشت، از 80 جلد تفسیر شریف تسنیم و همچنین 20 جلد تفسیر موضوعی قرآن کریم رونمایی صورت گرفت. 

حوزه وامدار آیت الله جوادی آملی است / تفسیر تسنیم از افتخارات شیعه است

​​​​​​​​​​​​​​در ابتدای این همایش از بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار دست‌اندرکاران برگزاری همایش بین‌المللی تفسیر تسنیم که در تاریخ ۴ اسفند ۱۴۰۳ برگزار شده بود، منتشر شد.

مقام معظم رهبری بیان داشتند: راجع به آیت‌الله آقای جوادی، به نظر من حوزه واقعاً وام‌دار ایشان است؛ ایشان کار بزرگی انجام دادند. اینکه انسان از یک جای کوچکی شروع کند تفسیر قرآن را و چهل سال آن را ادامه بدهد، این کار آسانی نیست؛ یعنی انسان وقتی فکر کند، خواهد دید کار خیلی بزرگی است استقامت بر این کار، خسته نشدن در این کار، تردید پیدا نکردن در ادامه‌ی این کار، بلکه شاید ــ من البتّه توفیق پیدا نکردم این را نگاه کنم بفهمم ــ احتمالاً شوق و ذوق مفسّر محترم نسبت به آیات در گذشت زمان بیشتر هم شده باشد؛ احتمالاً باید این‌جور باشد. و اینکه انسان مبتهج به این کار ــ کار روی قرآن ــ باشد، خیلی باارزش است.

حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای تفسیر تسنیم را مایه افتخار شیعه و حوزه علمیه خواندند و بیان داشتند: این تفسیر از افتخارات شیعه است. من واقعاً میتوانم این‌جور تعبیر کنم که از افتخارات شیعه است. تفسیر به معنای خاصّ خودش در این کتاب خیلی خوب انجام گرفته، [یعنی] آیه تبیین شده، قوّت تفکّر عقلانی مؤلّف کمک کرده که برخی از مفاهیم ظریف، لطیف و دست‌نیافتنی در آیات، فهمیده بشود.

آیت الله العظمی جوادی آملی:

تفسیر «تسنیم» محصول حوزه‌ علمیه است / حوزه‌های علمیه می‌توانند دستاوردهای علمی بزرگی رقم بزنند

​​​​​​​​​
حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی مولف تفسیرشریف تسنیم، پس از رونمایی از 80 جلد تفسیر تسنیم، به نقش حوزه‌های علمیه در ترویج معارف قرآنی اشاره کرده و تفسیر «تسنیم» را محصول تلاش‌های حوزه دانستند و اظهار داشتند: بدون تردید این کار، کار حوزه است، بنده یک نفر در برابر این گروه با عظمت هستم.

ایشان با تأکید بر توانمندی‌های حوزه‌های علمیه، اظهار داشتند: اگر حوزه بخواهد، می‌تواند دستاوردهای علمی بزرگی را رقم بزند.

آیت‌الله العظمی جوادی آملی در بخش دیگری از سخنان خود به تفاوت میان «جهل» و «جهالت» پرداختند و تأکید کردند: جاهل را عالم کردن آسان است، اما جهالت‌زدایی و عاقل کردن افراد بسیار دشوارتر است.

ایشان با بیان اینکه وزه‌های علمیه باید برای از بین بردن جاهلیت تلاش کنند، اظهار داشتند : حوزه‌ها و دانشگاه‌ها در جهل‌زدایی و عالم کردن افراد موفق هستند، اما جهالت‌زدایی که به عقل‌گرایی منجر می‌شود، کمتر مورد توجه قرار گرفته است.

این مرجع تقلید جهان تشیع افزودند: جهالت می‌تواند علم را از پا در بیاورد. این جهالت است که سر عقل و علم را می‌برد؛ خودخواهی و غرور از مصادیق جهالت هستند.

ایشان همچنین تأکید کردند: نظام باید بر پایه عقلانیت باشد و تنها عالم شدن کافی نیست؛ بلکه باید با عقل عملی، علم را به عمل پیوند داد تا از تکاثر به کوثر رسید.

معظم له با اشاره به روایات متعدد بیان داشتند: آنچه روایات می رساند این است که نقش امام، جاهلیت‌زدایی است. این روایت که «مَنْ ماتَ وَ لَمْ يَعْرِفْ إمامَ زَمانِهِ فَقَدْ مَاتَ مِيتَةً جَاهِلِيَّة؛ هر کس بميرد و امام زمانش را نشناخته باشد، بدون تردید به مرگ جاهلى مرده است»، این پیام را می رساند که نقش و کار امام، جاهلیت زدایی است. نظام امامت که آمد جایی برای جهل نیست.

تفسیر تسنیم آیت الله جوادی آملی در نهضت تفسیری حوزه علمیه قم نقش موثری دارد ​​​​​​​

سید عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این همایش طی سخنانی با بیان اینکه تفسیر قرآن به قرآن در طول تاریخ تفسیر از عصر نزول تا زمان حاضر، مسیر قابل توجهی داشته است افزود: علامه طباطبایی‌(ره) بدون تردید نقش مهمی در تکامل این روش و عمق بخشی به آن داشته است.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی خاطرنشان کرد: بی‌تردید حضرت استاد آیت الله جوادی آملی نیز از منظر اینکه چطور می‌توان تفسیر قرآن به قرآن را غنی‌تر و عمیق‌تر کرد، این مسیر را گسترده‌تر کرده‌اند.

صالحی، تفسیر تسنیم را اقیانوسی کم‌نظیر توصیف کرد و با اشاره به یک نکته از ابتکارهای روشی آیت‌الله جوادی آملی تصریح کرد: لحن آیه با توجه به لحن‌های آن واژه در آیه‌های دیگر معنا بخشی و الهام بخشی پیدا می‌کند.

وی تفسیر تسنیم را از زوایه‌های مختلف مورد بررسی قرار داد و گفت: این تفسیر، نزدیک به ۴۰ سال و از سال ۱۳۶۱ تا سال ۱۳۹۹ از یک فضای شفاهی به یک فضای کتبی منتقل شده‌است.

وزیر ارشاد با یادآوری این مطلب که تفسیرهای شفاهی قابل توجهی در فضای تفسیر اسلامی و شیعی وجود دارد خاطرنشان کرد: تفسیر تسنیم از جهت‌های متعدد در فضای تفسیرهای شفاهی متفاوت و متمایز است.

وی طول دوره چهل ساله این تفسیر شفاهی را مورد اشاره قرار داد و گفت: تفاسیری بوده‌اند که در دوره‌ای کوتاه‌تر ارائه شده‌اند.

صالحی یادآور شد: بسیاری از تفاسیر شفاهی و مَدرسی که مطرح شدند، مخاطب‌شان عام بوده‌اند اما مخاطب تفسیر تسنیم، مخاطبان علمی حوزوی هستند.

وی بیان کرد: تفسیر تسنیم در یک فرآیندی از مباحثه علمی، و مشابه درس‌های خارج فقه و اصول و بقیه دروس حوزوی با بحث و گفت‌وگو پیش رفته است.

صالحی نقش تفسیر تسنیم در چهار دهه گذشته را کم‌نظیر و بی‌بدیل توصیف کرد و افزود: جریان تفسیری حوزه علمیه قم در دهه‌های اخیر مدیون مداومت و پیوستگی درس تفسیری آیت‌الله جوادی آملی است.

وی تصریح کرد: سنت تفسیر شفاهی که در تاریخ تفسیری جهان اسلام سابقه داشته است از این نظر که توانست یک جریان‌سازی قرآنی و تفسیری در حوزه علمیه قم و حوزه‌های علمیه دیگر انجام دهد از مسیرهایی که در گذشته طی شده متفاوت است.

وزیر ارشاد همچنین با اشاره به جایگاه روایت‌ها در تفسیر تسنیم یادآور شد: فصل روایی فصل مستقلی در فصول تفسیر تسنیم است.

صالحی با بیان این نکته که در هر جلد از این تفسیر حدود ۱۵۰ روایت‌ تفسیری است خاطرنشان کرد: دست کم در هشت هزار صفحه از این تفسیر به روایت‌ها توجه شده‌است.

وی اضافه کرد: مزیت پرداختن به روایت‌ها در تفسیر تسنیم این است که بر خلاف تفاسیر روایی معمول و متعارف، تمام بخش روایی دارای عنوان‌بندی و تیترگذاری است، از این‌رو، فرصت بیشتری را برای مراجعه ایجاد کرده است.

وی همچنین شرح‌های روایی این تفسیر را مورد اشاره قرار داد و گفت: آیت‌الله جوادی آملی در تفسیر تسنیم به مباحث حل تعارضات ظاهری روایت توجه داشته، کاملا با یک منطق فقهی و توجه به نحوه جمع بین روایت‌ها است.

وزیر ارشاد با قدردانی از دست‌اندرکاران همایش تفسیر تسنیم ابراز امیدواری کرد: این همایش مبدایی برای اتفاق‌های بسیار بر محور این اثر گرانسنگ باشد.

 

آیت الله اعرافی: تفسیر تسنیم برآمده از سنت ناب پژوهشی حوزه است

آیت الله علیرضا اعرافی مدیر حوزه های علمیه سراسر کشور و رییس همایش بین المللی تفسیر تسنیم در این مراسم با بیان این که در حوزه دانشی تفسیر قرآن، اتفاقات خوبی در قم رقم خورده است، اظهار کرد: در حوزه دروس تفسیر رسمی و غیر رسمی و گرایش های جدید و پردازش موضوعات نوین و دانش های مرتبط با قرآن، شکل گیری موسسات قرآنی، رشد پایان نامه ها و مقالات و کتاب ها و مجلات و موسوعه ها و نرم افزارهای قرآنی شاهد گامهای عظیم حوزویان برای حضور در ساحت بلند قرآن کریم بوده ایم.

وی بیان کرد: همچنین تفاسیر عظیمی در این عرصه توسط مراجع عظام تقلید در قم و نجف شکل گرفته است. این تحولات قرآنی در پرتو انوار شکوهمند انقلاب اسلامی اتفاق افتاده است.

رئیس همایش بین المللی تفسیر تسنیم ادامه داد: حوزه علمیه در حوزه دانشی تفسیر قرآن و دروس تفسیر در سالهای پس از انقلاب گام های بزرگی برداشته است ولی همچنان در آغاز مسیر هستیم. همانگونه که رهبری گرانقدر اشاره فرمودند حوزه همچنان در این مسیر نیازمند برداشتن گام های بزرگ است. باید تفسیر در همه حوزه های علمی و دانشی ما سایه افکن شود.

وی تصریح کرد: مسأله دیگر آنکه گرایش های تفسیر موضوعی باید به شکل تخصصی دنبال شود، زیرا نیازمندی های عظیمی در حوزه تفسیر داریم که باید نگاه ترتیبی و موضوعی ما عمیق تر و دقیق تر باشد. نگاه روش شناسی و منهج در حوزه تفسیر نیز نیازمند ارتقا است. همانگونه که اصول فقه مایه رشد حوزه شد باید اصول تفسیر و مناهج تفسیر را عمق بخشی کنیم.

عضو شورای عالی حوزه های علمیه اظهارکرد: همچنین توسعه علوم قرآن و مطالعات پیرامونی قرآن و مقایسه آن با انواع دانش های امروز و عرضه اندیشه ناب و ژرفای قرآنی در همه عرصه باید دنبال شود.

آیت الله اعرافی با بیان این که درس تفسیر باید در متن حوزه و درس های آزاد و ارزیابی های حوزوی مورد اهتمام و توجه ویژه تر قرار گیرد، اظهار کرد: تفسیر تسنیم، تفسیر سرآمد و نمونه ای است. پرورش چند نسل از طلاب و فضلا و اساتید حوزه، بازتاب این تفسیر در فضای دانشگاه، رسانه و جامعه و شکل گیری جریان تفسیری در امتداد المیزان از برکات این تفسیر است.

مدیر حوزه های علمیه کشور تفسیر را یک دائرة المعارف علوم اسلامی دانست و تصریح کرد: تنظیم موضوعات، طبقه بندی دقیقی دارد و مناهج عقلی و نقلی در این تفسیر تجمیع شده است. این تفسیر، یک تفسیر ترتیبی است ولی موضوعات عمیقی را در خود جای داده و نگاهی به‌روز نسبت به مسائل روز داشته است.

آیت الله اعرافی بر این نکته مهم هم تاکید کرد که حرکات عظیم قرآنی در پرتو اندیشه والای حضرت امام راحل و رهبری معظم و مراجع عظام شکل گرفته است و همه آنها مرهون شهدای انقلاب، دفاع مقدس و مقاومت است. باید بدانیم که همه این موارد مرهون ملت بزرگ ایران است که این انقلاب را پدید آوردند و پای آن ایستادند.

وی خطاب به طلاب و دانشجویان کشور افزود: تفسیر تسنیم برآمده از سنت ناب پژوهشی حوزه است. سنت های پژوهشی ما در کنار فناوری ها و روش های جدید می تواند آثار بزرگی را پدید آورد. فضای آزاد حوزه و انتخاب‌گری و فضای مباحثه و گفتگوی استاد و شاگرد و نگاه به ژرفای مسائل و… از جمله سنت های اصیل حوزه است.

مدیر حوزه های علمیه کشور بیان کرد: یکی از مهمترین دروس آیت الله العظمی جوادی آملی، رعایت اخلاق در همه موارد است. روز اولی که در سال ۵۶ در درس اسفار علامه شرکت کردم درسی ارائه کردند که هم اکنون نیز در ذهن بنده ساری و جاری است.

رئیس همایش بین المللی تفسیر تسنیم ادامه داد: این اجلاس، نشانی از قدردانی حوزه از این جریان بزرگ تفسیری با محوریت حضرت علامه جوادی آملی است. همچنین این اجلاس، تقدیر و تشکری دارد از همه کسانی که در پدید آمدن تفسیر تسنیم فعالیت داشته اند.

آیت الله اعرافی در پایان گفت: در پیشگاه خداوند و حضرت ولی عصر(عج) تعظیم می کنیم که این ابواب را پیش روی ما گشودند.

 

تفسیر تسنیم باعث ارتقا فضای علمی جامعه اسلامی شده است

 

حجت‌الاسلام والمسلمین استاد مرتضی جوادی آملی، رئیس بنیاد بین‌المللی اسرا در این مراسم، با ذکر این مطلب که آیت الله العظمی جوادی آملی دوسال پیش از تسنیم، تفسیر موضوعی را آغاز کردند، بیان داشت: تفسیر تسنیم از سال ۶۱ آغاز شد و تا سال جاری ادامه یافت. یکی از برکات تسنیم آن بود که جامعه اسلامی با عطر دل انگیز قرآن آشناتر شد و نه تنها مساله آگاهی و شناخت، بلکه مسأله معرفت عمیق تر به لایه های زیرین قرآن نیز دیده شد.

وی افزود: اولین نتیجه‌ای که تفسیر تسنیم داشت، ارتقای فضای معنوی جامعه اسلامی و آشنایی با مفاهیم آن بود، نه تنها مردم از طریق این تفسیر با عطر دل‌انگیز قرآن آشنا شدند، بلکه این آشنایی به لایه‌های عمیق‌تری از قرآن نیز رسید. تفسیر تسنیم علاوه بر افزایش آگاهی عمومی، فضای علمی جامعه اسلامی را نیز ارتقاء داد و باعث شد که پژوهشگران قرآن از آن بهره‌برداری کنند.

ایشان در ادامه اظهار داشت: این تفسیر نه تنها به فهم عمومی قرآن کمک کرد، بلکه در عرصه‌های علمی و فقهی نیز تأثیرگذار بوده است. استاد در هر باب علمی قرآن، آن را از منظر علمی مورد بررسی قرار داده و فقه قرآنی را به عنوان منبع اصلی فقه معرفی کردند،اگر بخواهیم طراز قرآنی جامعه را با امروز مقایسه کنیم قطعاً مقایسه ای امکان ناپذیر است، زیرا جامعه ما با حقایق قرآنی آشنا شده است.

رئیس بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء تصریح کرد: علامه جوادی آملی در هر بابی از ابواب قرآن یعنی هر آیه‌ای از آیات الهی را از منظر علوم مختلف بررسی می کردند. یعنی اگر یک آیه ای ناظر به مساله فقهی بود، فقیهانه آن را بررسی می کردند و نظر قرآنی خود را از آن منظور بیان می کردند. یعنی قرآن در فقه ما به عنوان یک منبع عظیم شناسایی شده است. این مسأله اختصاصی به مسأله فقه نیز ندارد، یعنی اگر یک مسأله کلامی چون جبر و اختیار و قضا و قدر و یا خیر و شر یا توحید به معنای ذاتی و صفاتی و افعالی و ربوبی مطرح می شد ایشان به عنوان یک متکلم به تمام معنا وارد می شدند. ایشان از منظر علم کلام به تفسیر می نگریستند.

استاد مرتضی جوادی آملی یادآورشد: اگر مسأله حکمی نیز بود ایشان از منظر درگاه علم حکمت وارد می شدند و ورود و خروج حکیمانه ای داشتند. همانگونه که در عرفان نظری و عملی نیز ورود داشتند از مبنای این دو علم وارد می شدند و مباحث عرفان نظری و عملی را در این تفسیر می آوردند.

وی گفت: اگر این تفسیر به ۸۰ جلد رسید به این دلیل بود که همه علوم که در اختیار حوزه علمیه ما بود در خدمت این تفسیر قرآن گرفت. مسئول سازمان جهانی اسلامی برای آموزش و پرورش، علوم و فرهنگ آیسسکو در سال ۸۵ نوشت که آیت الله جوادی آملی علم فلسفه، عرفان، کلام و.. را در خدمت قرآن قرارداد. یعنی این علوم در معرض اندیشه الهی قرآنی قرار گرفته است.

رئیس بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء افزود: حضرت استاد در این تفسیر نه تنها متفقهانه وارد شدند هر بار به آیه رحمت الهی می رسیدند از جایگاه رحمت و بشارت وارد می شدند. ایشان تنها به علم توجه نداشتند بلکه به علم و معرفت و روحانیت توجه داشتند.

وی یادآور شد: همانگونه که رهبر معظم انقلاب بیان کردند و این تفسیر را افتخاری برای حوزه قلمداد کردند، علامه جوادی نیز تاکید کردند که این تفسیر، محصول حوزه علمیه است و کار فرد نیست!

رئیس بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء در پایان بیان کرد: همه رسانه هایی که این سالها افکار عمومی را در این حوزه آگاهی بخشی کردند نیز نقش مهمی در ایجاد فضای عطرآنگین قرآنی داشتند.

مدبر اسلامی: شاگردان استاد در نگارش تفسیر تسنیم «خستگی ستیز» بودند

​​​​​​​حجت‌الاسلام علی مدبر اسلامی مدیر پژوهشکده قرآن و عترت و ناظر علمی تنظیم و تدوین تفسیر تسنیم، امروز در آیین رونمایی از تفسیر گرانسنگ تسنیم آیت الله العظمی جوادی آملی در مدرسه عالی دارالشفاء قم گفت: تفسیر تسنیم برآمده از درس استاد است و در این زمینه حلقه واسطی بین این تفسیر و درس استاد تشکیل و تنظیم و تقریر درس در قالب های پیش بینی شده در همین قالب شروع شد.

وی افزود: پس از القای درس تفسیر توسط حضرت استاد و تنظیم و تحقیق آن توسط محققان، تمام مجلدات ۸۰ گانه توسط حضرت آیت الله جوادی آملی بازنگری شد و تقریرهای شاگردان را نیز اصلاح و بر مطالب پیشین اضافه کردند و تنظیم و تحقیق نهایی انجام شد.

ناظر علمی تنظیم و تدوین تفسیر تسنیم گفت: محققان تفسیر تسنیم همگی از شاگردان حضرت آیت الله جوادی آملی بودند و عشق آنها به قرآن و اهل بیت(ع) و دلدادگی به استاد مفسر، آنها را بی وقفه در خدمت تفسیر تسنیم نگاه داشت. باید گفت که حضرت استاد در این قسمت مصداق آیه « ان الذین آمنوا و عملوا الصالحات سیجعل لهم الرحمن ودا» هستند. محبتی که شاگردان به استاد داشتند، شاگردان را خستگی ناپذیر کرد.

مدیر پژوهشکده قرآن و عترت یادآورشد: فعالیت های محققان تفسیر تسنیم در قالب مرکز تحقیقاتی اسراء آغاز شد که امروز به بنیاد بین المللی اسراء تغییر نام یافته است.

مدبراسلامی یادآور شد: محققان تنظیم کننده تسنیم، دارای سطوح مختلفی بودند که شامل مجتهد مسلم، مفسر و… بودند. دامنه همکاری فعالان نیز متفاوت بوده است و برخی از آنها توفیق فعالیت در ۸۰ جلد تسنیم را داشته اند. در این بین شاگردان مبرزی بودند که در این حوزه خدمات گسترده ای داشتند که از آن جمله می توان به حجت الاسلام والمسلمین واعظی محمدی اشاره کرد که بیش از ۷۰ جلد تفسیر را تنظیم نهایی کردند.

​​​​​​اخبار مرتبط: 

حوزه وامدار آیت الله جوادی آملی است / تفسیر تسنیم از افتخارات شیعه است ​​​​​​​

تفسیر «تسنیم» محصول حوزه‌ علمیه است / حوزه‌های علمیه می‌توانند دستاوردهای علمی بزرگی رقم بزنند

گزارشی تصویری همایش بین المللی تفسیر تسنیم (1)

گزارشی تصویری همایش بین المللی تفسیر تسنیم (2)

گزارشی تصویری همایش بین المللی تفسیر تسنیم (3)

​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​